Nog niet zo heel lang geleden heb ik mij op de vroege zaterdagochtend door een supporter van de ‘stickies’ laten vertellen dat hockeyers zich uitdrukkelijk onderscheiden van voetballers. Hij voegde er aan toe dat dit de belangrijkste reden was om zijn oudste dochter lid te laten worden van de hockeyclub in Beuningen. Ik heb mij als toeschouwer langs de zijlijn, met een minimum aan hockeykennis direct laten informeren wat de betreffende supporter van Beuningen daarmee bedoelde.
Uit zijn verhaal moest ik concluderen dat bij hockey sportiviteit primair is en dat er sprake is van respect voor de tegenstander en de leiding. Agressiviteit zou ik niet aantreffen in en rondom het veld.

Deze opmerkingen klonken mij als muziek in de oren. Mijn nieuwsgierige aard deed mij besluiten om mijn oog en oor vanaf de zijlijn open te zetten en te kijken of de hockeysport datgene laat zien wat deze ouder van een jonge hockey’ster’ mij enthousiast en vol overtuiging vertelde. Ik nam mij dan ook voor om zowel op zaterdag als zondag bij een aantal teams te gaan kijken.

Mijn waarnemingen wil ik graag met u delen, waarbij ik mij vooral heb geconcentreerd op de leiding van de wedstrijd. Vooropgesteld dat het mijn waarneming is en deze dus niet representatief zal zijn voor wat er zich afspeelt bij alle wedstrijden, is het wellicht eens aardig om uw eigen ervaringen er aan te spiegelen.

Wat mij is opviel bij een jongenswedstrijd tegen Union dat er heel sportief werd gespeeld. Bij navraag waarom dit zo was, was het simpele antwoord: “ Het is tegen UNION, de jongens kennen elkaar van school en uitgaan. Zo zien de meesten elkaar bijna dagelijks. Wanneer er overigens tegen andere clubs wordt gespeeld kan het wel wat anders zijn. Mij conclusies was dat de relatie hierop invloed heeft.

Maar in dit verhaal wil ik niet zozeer schrijven over de onderlinge sportiviteit maar over de leiding, de scheidsrechters en wisselwerking met de spelers. Op een later moment schrijf ik dan nog een keer over de spelers, de coaches, de elftalmanagers en de toeschouwers.

Zoals u weet, maar toch, bestaat de leiding uit twee scheidsrechters. Dit zijn in de regel ‘vrijwilligers’ die hun kaart voor clubscheidsrechter hebben behaald en soms weinig en soms veel ervaring hebben. Wat mij opviel is dat de kwaliteit van het fluiten bij sommige wedstrijden ter discussie komt te staan. De kritiek komt in de meeste gevallen van het team dat achter staat en heeft het uitspelende team het beeld dat er tegen ze wordt gefloten. Dit heeft direct effect op de sfeer in de wedstrijd. Het commentaar op de leiding neemt toe naarmate de teams uit oudere spelers bestaan.

Een paar waarnemingen wil ik met u delen. De woordenschat die wordt gebruikt en uitspraken die een ‘sterke’ mening geven over de kwaliteit van de scheidsrechter neemt ook toe naarmate de ontwikkeling in leeftijd toeneemt. De elasticiteit naar de leiding neemt af naarmate de beslissingen of overtredingen die worden geconstateerd, in de ogen van de spelers, niet juist zijn of over het hoofd worden gezien. Samengevat zijn ze vooral gericht op  eigen belang en perceptie van de waarnemer. Niet verwonderlijk natuurlijk want de meeste spelers zijn ook ‘vrijwilliger’ als scheidsrechter en zijn de regelkenners bij uitstek.

Als toeschouwer heb ik dan ook veel geleerd. Er blijken tal van interpretaties te zijn van het reglementenboekje van de hockeybond en ook nog is er een verschil of het in je voor- of nadeel is. De scheidsrechters worden ‘gelukkig’ bijgestaan door 22 spelers die hen actief van hulp voorzien om de wedstrijd op een juiste manier te leiden door aan te geven wanneer er gefloten moet of had moeten worden. Het uitgangspunt is dat een speler weet dat hij/zij geen commentaar mag leveren op de leiding, dus de speler uit zijn mening/ongenoegen uit door het woord ‘scheids’ uit te spreken gevolgd met klemtoon gevolgd door een vraagteken. De bedoeling is dat de scheidsrechter dit uitlegt als goedbedoelde ‘hulpvaardigheid’ om een eerlijk verloop van de wedstrijd te garanderen. Wanneer de ‘scheids’ naar mening van de speler hier niet of onvoldoende naar luistert en blijft uitgaan van zijn eigen regelkennis en waarneming wordt er door de speler ook een uitleg  bij gegeven en worden de uitdrukkingen langer en minder vriendelijk van toon. De toon verandert enigszins en mag er uit worden afgeleid dat de speler, als 'regelkenner bij uitstek’ wel graag wil dat er naar zijn inbreng van ervaring geluisterd wordt. Het is een soort praktische cursus aan het worden. Meestal blijft het hierbij.
Echt fout gaat het wanneer de uitspelende club het gevoel gaat krijgen dat ze met een z.g. thuisfluiter te maken hebben. Ik heb mij laten vertellen dat dit een al lang bestaand en onuitroeibaar fenomeen blijkt te zijn die ‘altijd’ bij thuis spelende clubs zijn aangesloten.
Het schijnt zo te zijn dat sommige clubs vooral thuisfluiters hebben. Ach ja dat kan toch ook niet anders, de thuisspelende vereniging levert toch de scheidsrechters?
Als objectieve waarnemer moet ik bekennen dat ik bij sommige uitwedstrijden ook gevoelig ben om ervan uit te gaan dat dit ’virus’ echt bestaat. Ik vroeg mij af of er dan een soort bestuurlijk besluit zou zijn waarin staat beschreven dat de thuisfluitende scheidsrechter opdracht heeft vooral in het perspectief van het belang van de eigen club te fluiten. Dit is bij navraag bij een bestuurslid, die ook wedstrijden fluit, niet het geval.
Wat zou dan wel de oorzaak kunnen zijn van dit rondwarende ‘virus’? Al mijmerend in de loop van de derde helft, denk ik dat de oorzaak ligt in het feit dat de spelers een selectief beeld hebben van een wedstrijd en de scheidsrechters een verbondenheid met de club hebben waarvoor zij fluiten. Het ‘virus’ werkt dus waarschijnlijk van twee kanten. Zelf ben ik er van overtuigd geraakt dat de scheidsrechters hun best doen om zo goed mogelijk de wedstrijd te leiden, maar dat de eerder genoemde factoren van verbondenheid en ervaring of onervarenheid een onbewuste rol spelen.
Een andere factor die waarschijnlijk invloed heeft, vooral bij de onregelmatige en onervaren fluiter is de factor zelfvertrouwen. Ervaring en zelfvertrouwen gaan samen. Het lijkt dat spelers dit haarfijn aanvoelen en daar erg gretig op inspelen en ben ik ervan overtuigd dat het effect heeft op de scheidsrechters. Wanneer de scheidsrechters meer zelfvertrouwen uitstralen, dan ziet een wedstrijd er al snel anders uit. Hoe ver laten zij het komen met de ‘goedbedoelde adviezen’. Iemand vertelde dat het eerder trekken van een kaart dè oplossing zou zijn. Op basis van het voorgaande zou je nu kunnen gaan denken dat het probleem er één van de scheidsrechters is. Daarover wil ik de volgende gedachte met u delen.
De spelers zouden er ook meer van uit kunnen gaan dat de scheidsrechters positieve bedoelingen hebben en hun best doen. Wellicht kunnen de spelers ook eens eerlijk kijken naar hun eigen selectieve waarneming van de regels en de manier waarop er gefloten wordt. Respect en vertrouwen in de leiding. Of is er de wens dat er een wedstrijd wordt gespeeld zonder scheidsrechters?
Een droom of een voorspelling, wees blij dat er nog vrijwilligers zijn die willen fluiten. Bij het voetbal haken de scheidsrechters massaal af, komt het bij hockey ook zo ver? Wees met elkaar sportief, eerlijk, respectvol en fair. Dat is wellicht een goede basis zijn om met 24 mensen het veld in te gaan. Ter overdenking: “Hoe gaan wij om met de vrijwilligers die zich in het veld durven te bewegen met 22 scheidsrechters?”. Tja, wat zal ik er van zeggen. Ik hoop dat het beeld van de supporter die hij heeft van de hockeysport, zoals ik die aan het begin beschreef, met hem meetrekt op zijn lange weg als supporter van zijn dochter op weg naar Dames 1 van Beuningen. Met de mooie en leuke wedstrijden die ik ook heb gezien geloof ik er in dat het mogelijk is. Kampioen ben je tussen twee seizoenen in, een sportieve speler en vereniging voor jaren. ‘Duurzaam sporten’ noem ik dat!